متغیر نخست توسل آمریکا و اتحادیه اروپا به سیاست تشدید تحریمها برضد ایران و متغیر دوم جدی شدن بحث شروع دور تازه مذاکرات بین ایران و 1+5 در پی اعلام استانبول بهعنوان محل مذاکرات.
در این میان سفر معاون مدیرکل آژانس به ایران متغیر سومی است که میتواند به تناسب گزارشی که آقای ناکارتس به آمانو ارائه خواهد کرد موجب تلطیف فضای حاکم بر بحث هستهای ایران بشود و یا در کارکردی غیرسازنده موجبات پیچیدگی بیشتر موضوع را در پی داشته باشد. صرفنظر از این فرضیات آنچه که درباره سفر هیأت بلندپایه آژانس به ایران محسوس است پیام این سفر است که به خودی خود میتواند مبین شفافیت فعالیت هستهای ایران باشد. اینکه تهران با اعتماد به نفس خواستار تعامل بیشتر با آژانس و بررسی شفاف مسائل است نشان میدهد برخلاف نیتخوانی طرفهای غربی، ایران در صلحآمیز بودن فعالیت هستهای خود هیچگونه شک و شبههای ندارد. درست به همین علت است که ایران در سال 2007 و نیز در مذاکره با هاینونن معاون وقت مدیرکل آژانس در امور پادمانها در چارچوب مدالیته، همکاری شفافی را با آژانس عملیاتی کرد. در قالب مدالیته از 6 مورد ابهامی راستیآزمایی به عمل آمد و در آن مقطع البرادعی مدیرکل قبلی آژانس در گزارش خود اعلام داشت یافتههای آژانس با دادههای ایران مطابقت دارد. هرچند پس از آن گزارش، برخی اعضای دائم شورای حکام جرزنی کردند و موضوع مطالعات ادعایی را پیش کشیدند. اما به اذعان بیانیه گروه نم به نمایندگی از 118 کشور عضو جنبش عدم تعهد ثابت شد که ایران در فعالیت هستهای خود و صلحآمیز بودن آن صداقت دارد و بهعبارتی دیگر به دنبال مخفیکاری نیست.
باوجود اعتمادسازی ایران بهانهتراشیهای آمریکا و تروئیکای اروپا هر بار در شکل و شمایلی متنوع ادامه یافته است که بستر آن را همان مطالعات ادعایی فراهم ساخته است. در چارچوب این بهانهتراشیها و بزرگنمایی موضوع مطالعات ادعایی و با نادیدهگرفتن گزارش 117 صفحهای ایران درباره آن، سرانجام آمریکا و برخی اعضای شورای حکام آمانو را به تنظیم گزارشی ترغیب کردند که در آن مدیرکل آژانس بار دیگر مدعی شد فعالیت هستهای ایران به سوی نظامی شدن سوق پیدا کردهاست. در پی این گزارش و جوسازیهای پیرامون آن دور تازهای از تحریمها برضد ایران وضع شد که جدیدترین آن تحریمهای نفتی اتحادیه اروپا برضد ایران است که از تیرماه آینده اجرایی خواهد شد.
در چنین فضایی به نظر میرسد ایران با میزبانی از معاون مدیرکل آژانس باردیگر میکوشد بیاساس بودن ادعاهای مطرحشده غرب در مورد فعالیت هستهای صلحآمیزش را برای جهانیان آشکار سازد ممکن است بنا به ادبیات و محتوای گزارشی که ناکارتس تنظیم خواهد کرد دیپلماسی هستهای بین ایران و 1+5 دچار انقباض و انبساط شود بدین مفهوم که سبب تسهیل در مذاکرات آتی شود یا فضای حاکم بین طرفین را قطبیتر سازد اما آنچه مسلم است اینکه ایران درصدد توجه دادن جامعهجهانی به این واقعیت است که ماهیت فعالیت هستهای ایران باوجود هیاهوی آمریکا و تروئیکای اروپا صلحآمیز است و در چارچوب مقررات NPT و اساسنامه آژانس استمرار دارد اگر این توجه دادن مؤثر واقع شود در آن صورت میتوان گفت آمریکا و اروپا خلعسلاح شده دیگر نمیتوانند با ادامه بهانهتراشی رویکرد فشار و مذاکره را ادامه دهند و بدین ترتیب به رویکرد چین و روسیه نزدیکتر خواهند شد که تنها راه برونرفت از فضای حاکم بر موضوع هستهای ایران گفتوگو و توسل به شیوههای مسالمتآمیز است. موضوعی که آمانو مدیرکل آژانس نیز در پی سفر معاون خود به ایران در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه هرچند دوپهلو و دیرهنگام به آن اذعان داشته است.